Gabriela Anna Kańtor - Koronki z płatków śniegu [recenzja]

Juliusz Ruczajewski jest świadkiem tragicznej śmierci swojego ojca. Młody mężczyzna zmuszony jest natychmiast uciekać za granicę przed zemstą morderców, więc zostawia wszystko - matkę, dom, bliskich, i z narażeniem życia pospiesznie zbiega z rodzinnych stron. Nic dziwnego, wszak powstańcy styczniowi nie znali dnia ani godziny... Tak zaczyna się saga rodzinna Ruczajów ze Śląska.

"...A jak nie powrócę, listy będę pisał,
Listy będę pisał.
Ty będziesz czytała i będziesz płakała,
Ja nie będę słyszał, ja nie będę słyszał..."

Nowe życie powstańca

Od 1863 roku na świecie pojawiło się sporo Ruczajów. Pracowitych, mądrych i choć niezakorzenionych na Śląsku, to przyjętych tam jak swoich. Tamta ziemia okazała się gościnna dla młodego Juliusza, matematyka i astronoma, który przybył na Śląsk praktycznie tak jak stał i po traumatycznych przeżyciach musiał rozpocząć wszystko od nowa. Między Bogiem a prawdą nie mógł trafić lepiej niż do ludzi, gdzie bycie dobrym człowiekiem liczyło się bardziej niż bogactwo, zaszczyty czy sława. Pewnie dzięki temu udało mu się uciec przed moskalami... Nie tylko Juliusz, ale każdy kolejny Ruczaj miał swoją niepowtarzalną, interesującą historię.  Przez te wszystkie lata uzbierało się ich trochę i chwilę trwało, nim połapałam się kto był czyją żoną i dzieckiem w tej opowieści. Dużym ułatwieniem w lekturze jest drzewo genealogiczne umieszczone na samym początku książki. Na pierwszy plan wybija się żyjąca współcześnie Jagoda wraz z rodziną, ale jej przodków poznajemy również bardzo dokładnie. Achronologiczna narracja sprawia, że teraźniejszość miesza się z przeróżnymi wydarzeniami z przeszłości. A ona, jak dowiemy się choćby z tej lektury, nie zawsze była łaskawa.

Śląsk

Przyznaję, niewiele wiem o Śląsku i jego kulturze. Nie orientuję się za bardzo w historii tej ziemi dlatego cieszę się, że dzięki książce na parę spraw mogę spojrzeć z szerszej perspektywy. To właśnie Śląsk i Ślązacy są głównymi bohaterami "Koronek....".  Lekturze zawdzięczam niepowtarzalną możliwość posmakowania nieznanego mi dotąd śląskiego świata, jego specyfiki, gwary (języka?), kultury, historii... Jak to możliwe, że nie miałam do końca świadomości o jego charakterystycznych przejściach, niekoniecznie pokrywających się z tymi, których doświadczyli chociażby moi przodkowie? Kolejne pokolenia Ruczajów doświadczają wszystkich okropieństw XX wieku, a poza wojnami i komunizmem doliczyć trzeba też trzy powstania Śląskie. Zdecydowanie nie zawsze było łatwo tam żyć. Z jednej strony Niemcy, z drugiej Polacy. I jedni, i drudzy mieli wobec Ślązaków swoje własne plany. I własne uprzedzenia... Największe wrażenie zrobiła na mnie rzeczywistość międzywojenna. Nie dziwię się rozczarowaniu Polską jednej z postaci, Pawłowi, który walczył za ojczyznę. Ale czy za Śląsk?

Z rodziną dobrze wychodzi się na zdjęciu? 

Rodzina. Duża, kochająca się, pełna różnych osobowości i talentów - taka właśnie jest ta Ruczajów. To przede wszystkim silni, odpowiedzialni ludzie, dzielne kobiety i zaradni mężczyźni. Wnuki słuchają historii o dziadkach, rodzice starają się jak najlepiej zapewnić rodzinie byt, wychować dzieci na porządnych ludzi. Tak jak w każdej innej rodzinie zdarzają się niesnaski, spory, także trudne chwile, ale mimo różnic łączą ich nie tylko wspólne korzenie i wynikające z nich przywiązanie. Każdy z nich kocha tę ziemię i czuje się Polakiem. Każda z tych poszczególnych rodzin wywołuje w czytelniku pozytywne emocje. Ich przeplatające się losy z historycznym tłem nie pozostawiają obojętnym, w trakcie lektury jest miejsce i na śmiech, i na łzy. Poznając życiorysy kolejnych bohaterów tej sagi przywiązywałam się do nich coraz bardziej. Ich historia przekazywana z pokolenia na pokolenie tworzy właśnie tę rodzinę, stanowi o jej istocie. Są żywym dowodem na to, że to, skąd przyszliśmy w dużej mierze determinuje to, dokąd zmierzamy.

Każda książka mówiąca o historii Polski ma u mnie pierwszeństwo w czytelniczej kolejce. "Koronki..." się w tej kolejce wyróżniają - to piękna, rodzinna historia, która zainteresuje nie tylko Ślązaków. Powiedziałabym nawet, że to historia wręcz obowiązkowa dla właśnie tych Polaków, którzy tak jak ja powinni lepiej poznać Śląsk.

Za przesłanie egzemplarza do recenzji dziękuję wydawnictwu MG.

Autor: Gabriela Anna Kańtor
Tytuł: Koronki z płatków śniegu
Wydawnictwo: MG
Rok wydania: 2017
Liczba stron: 320