Katarzyna Droga - Kobieta, którą pokochał marszałek. Opowieść o Oli Piłsudskiej

Nawet najbardziej opornym na wiedzę historyczną nazwisko Piłsudskiego kojarzy się jednoznacznie z okresem walki o odzyskanie niepodległości, znakomita większość z Was w tej chwili pewnie ma w głowie ten jego imponujący wąs i groźnie nastroszone brwi. Ale nawet tym nieco bardziej zainteresowanym przeszłością  i jej bohaterami mogło umknąć całkiem bujne życie uczuciowe marszałka. O ile rozumiem brak akcentowania znaczenia drugich połówek istotnych postaci historycznych, jeśli nie angażowały się one w nic ponad to, co wyznaczyła im tradycja, o tyle kobietom takim jak Aleksandra Piłsudska należy się coś od potomnych. Coś, a konkretnie wiedza i pamięć. Za chwilę z pewnością przyznacie mi rację.

Współcześnie, kiedy wracamy do tragicznych wydarzeń z przeszłości, zatrzymujemy się raczej na tragedii II wojny, obozach koncentracyjnych czy powstaniu warszawskim. Nie ma w tym niczego dziwnego, skoro wciąż jeszcze żyją świadkowie tamtych wydarzeń. Na początku XX wieku ciągle żywa była pamięć o klęsce powstania styczniowego. Dziadkowie pokolenia głównej bohaterki przelali wówczas krew, to ich poświęcenie jak i zsyłki na Sybir były wtedy ciągle obecne w sercach Polaków żyjących pod zaborami. O tych, którzy walczyli o odzyskanie niepodległości nie za bardzo miał kto w późniejszych latach rozmyślać i pamiętać - kolejne pokolenie też musiało łapać za broń, a wszyscy wiemy, jak było u nas przez następne powojenne kilkadziesiąt lat. W tym roku przypada setna rocznica odzyskania niepodległości, czy to nie jest argument za tym, by przeczytać taką książkę jak ta, o której dziś piszę?

Początek XX wieku to okres, w którym kobieta miała bardzo jasno wytyczoną ścieżkę życiową. Sama myśl o jakimś usamodzielnieniu się istoty tak słabej jak niewiasta powinna być traktowana jak obelga, a emancypacja po prostu unieszczęśliwiłaby kobiety (pierwsze to cytat z biskupa, drugie z ówczesnej prasy). Rolą słabej istoty było więc urodzenie gromadki dzieci, dbanie o męża, prowadzenie domu, może czytanie jakichś powieści czy poezji i pielęgnowanie w potomstwie miłości do utraconej ojczyzny. W 1901 roku wyjazd młodziutkiej panny Aleksandry Szczerbińskiej z Suwalszczyzny na  nauki do stolicy, i to w szkole handlowej, to był skandal na całą okolicę. Ciekawe co by pomyśleli stateczni sąsiedzi na wieść o tym, że Ola po niedługim czasie od wyjazdu często przemycała w gorsecie dynamit...

Beletryzowana historia miłosna Józefa i Aleksandry naprawdę może zainteresować wszystkie miłośniczki romansu - nasza bohaterka przez kilkanaście lat była "tą drugą", miała dwoje nieślubnych dzieci, jej partner był nie dość że sporo starszy, żonaty, to ciągle nieobecny, w ciągłym niebezpieczeństwie, podobnie jak sama Ola. Życiorys bohaterki zainteresuje również feministki, gdyż Szczerbińska w młodości niespecjalnie przejmowała się konwenansami, i żyła tak, jak chciała, walczyła o kraj i ryzykowała życie na równi z najdzielniejszymi mężczyznami. Z chęcią przeczytają o niej i o jej towarzyszkach broni ci, którzy chcieliby poznać wielką rolę kobiet w odzyskaniu niepodległości przez nasz kraj. W końcu z lektury na pewno będą zadowoleni wszyscy szukający opartej na źródłach, napisanej przez zaangażowaną autorkę, po prostu ciekawej i przystępnej pozycji z mocno rozbudowanym tłem społecznym i historycznym, dotyczącej szerokiego i obfitującego w wydarzenia przedziału czasowego. Walka, miłość, zdrada, namiętność, wojna, poświęcenie, śmierć, wielkie zaszczyty i  wielkie upadki - niech z tym, a nie z nudną lekcją historii kojarzy Wam się ten tytuł.

Myślę, że spokojnie spora część z Was może się przypisać do którejś z wymienionych wyżej grup, i z przyjemnością przeczytać o Oli Piłsudskiej, kobiecie, która przemycała broń, szyfrowała wiadomości, brała udział w zamachach. Którą pokochał marszałek. O której powinniśmy się czegoś więcej dowiedzieć. Dzięki książce Katarzyny Drogi mamy taką szansę, szkoda byłoby z niej nie skorzystać.

Za egzemplarz do recenzji dziękuję wydawnictwu Znak literanova.