John Grisham - Ława przysięgłych [recenzja]

W małym miasteczku w stanie Missisipi toczy się proces przeciwko spółce tytoniowej pozwanej przez wdowę po zmarłym na raka płuc palaczu. Nie chodzi w nim jedynie o miliony dolarów odszkodowania, ale o samą możliwość wydania wyroku korzystnego dla powódki, którego skutki mogłyby być katastrofalne dla koncernów tytoniowych, a lukratywne dla prawników reprezentujących powodów. Nie dziwi więc fakt, że żadna ze stron nie zamierza grać fair i nie przebierając w środkach chce skompletować korzystną dla siebie ławę przysięgłych. Po kilkuletnich przygotowaniach przeciwnicy wkraczają w decydującą fazę rozgrywki, czyli proces. Nie wiedzą, że na boisku pojawił się trzeci gracz...

Ława przysięgłych to szósta z kolei powieść Johna Grishama, wydana po raz pierwszy w 1996 roku. Biorąc pod uwagę wszelkie zmiany jakie zaszły przez ostatnie dwadzieścia lat nietrudno się domyślić, że niektóre zagadnienia będą dla czytelnika mniejszym lub większym zaskoczeniem. Nie wiem, czy sięgacie pamięcią do czasów, kiedy w telewizji i radiu emitowano reklamy papierosów? Kiedy miliony i miliardy dolarów stanowiły sumy absolutnie zawrotne i przeciętny człowiek miał problemy z ogarnięciem ich rozumem? Sięgając po tę powieść autora przenosimy się do lat 90-tych w USA, do czasów, w których opinia publiczna nie była jeszcze w pełni świadoma uzależniającego i rakotwórczego działania papierosów.

Być może obywatel palący kolejnego w swoim życiu papierosa nie wiedział, że wpadł w sidła nałogu, ale czy podobna niewiedza była udziałem producentów wyrobów tytoniowych, i czy jedno nie było ściśle powiązane z drugim? Z drugiej strony czy ktoś, kto palił trzydzieści lat po kilka paczek dziennie, nie powinien w przypadku choroby szukać najpierw winy w sobie? Przed takimi dylematami stanęła ława przysięgłych powołana do tego procesu. Walka toczyła się o zbyt dużą stawkę, by mógł on przebiegać swoim zwykłym torem. Bezstronność ławy leżała na sercu chyba tylko i wyłącznie biednemu sędziemu. Wszystko wskazywało na to, że będzie to najcięższy bój dla branży tytoniowej z tych dotychczas stoczonych, a ciosy poniżej pasa są w nim punktowane podwójnie. Nagle okazuje się, że ktoś wewnątrz ławy zna zasady tej gry. Pytanie brzmi: co oznacza dla niego zwycięstwo? 

Czy książka wciąga? Odpowiedz brzmi: od pierwszej do ostatniej strony. Choć fabułę można określić jako jednowątkową, skupiająca się głównie na przebiegu procesu, nie można jednocześnie narzekać na brak akcji. O pomyślny dla siebie wynik walczą bohaterowie z krwi i kości, pełni pomysłów, forteli, pozbawieni zahamowań i współczucia. Postaci to zdecydowanie mocna strona tej historii. Ponadto sprytnie porozstawiane na czytelnika pułapki, mylne tropy, powolne odkrywanie kart przez tajemniczego człowieka z ławy przysięgłych utrzymuje napięcie na ciągle wysokim poziomie. W tym miejscu muszę się Wam do czegoś przyznać - przed samym finałem nie wytrzymałam i... przeczytałam końcówkę. Trochę żałowałam mojej niecierpliwości, bo pewnie bez tej wiedzy zbierałabym w pewnym momencie szczękę z podłogi. Nie mogę pominąć narratora, którego specyficzny styl mocno mnie ujął. Relacjonował wydarzenia i zagłębiał się w psychikę postaci z lekko wyczuwalnym poczuciem humoru, co znacząco uprzyjemniało lekturę.

Jedyne przestoje w akcji były w momentach, w których głos na sali sądowej zabierali eksperci obu stron, przedstawiający swoje racje i argumenty. Choć chwilami ich wypowiedzi były ciut przydługie, to jednocześnie bardzo interesujące. Razem z ławą przysięgłych mogliśmy próbować dać się przekonać i mimo że wiedzieliśmy, która strona oszukuje, a która ma tylko nie do końca czyste intencje, to mimo wszystko nie dało się nie podziwiać kunsztu, z jakim ta misterna pajęczyna kłamstw została utkana.  Również samo poznanie przebiegu dobierania ławy przysięgłych od strony technicznej było dla mnie nie lada gratką. Czy ten system jest sprawny, zapewniający sprawiedliwy wyrok? Grisham chętnie udzieli Wam na to pytanie odpowiedzi.

Ta książka to gotowy materiał na filmowy hit i nie dziwię się, że została zekranizowana, szkoda tylko, że nie branża tytoniowa, a producent broni grają w nim rolę pozwanego. Z tego powodu pozostanę raczej przy pierwotnej, papierowej wersji tej historii. Dodatkowego smaczku dodaje fakt, że powieść oparta jest na autentycznych wydarzeniach. Dla lubujących się w thrillerach prawniczych i zakulisowych rozgrywkach książka będzie stanowić strzał w dziesiątkę.

Za egzemplarz recenzyjny dziękuję wydawnictwu Albatros.