Jarosław Prusiński - Zapomniani Bogowie. Słowiańska opowieść [recenzja]

Początek X wieku. Do nadnarwiańskiego grodu zostaje przyniesiony ciężko ranny mężczyzna. Nie wiadomo kim jest, co robił w pobliskim lesie ani kto chciał go zabić. Pomocy udziela mu pewna wdowa, matka dwóch córek na wydaniu. Obecność "Obcego" w jej domu nie wszystkim będzie na rękę, i to z różnych powodów. Kim jest Obcy? Czy jego obecność w grodzie nie ściągnie na pomagających mu niebezpieczeństwa? Jaką tajemnicę skrywa starsza z córek gospodyni? I przede wszystkim - jak według autora wyglądało życie Słowian w tamtym okresie?

Nie wiem jak Wy, ale ja ucząc się o powstaniu naszego państwa, odczuwałam pewien kompleks niższości względem tych wszystkich wspaniałych państw i cywilizacji, o których wspaniałości uczyliśmy się w niemal każdej klasie. Nie mówię już nawet o Rzymie ale chociażby o cesarstwie niemieckim, które obok naszych dzikich plemion pogańskich prezentowało się jak wyższa forma życia dla mojego małego, nierozumiejącego świata rozumku. Nie rozumiem świata w dalszym ciągu, ale będąc dorosłą już wiem, że nie zawsze wszystko trzeba brać za pewnik. Tak też jest w przypadku książki Jarosława Prusińskiego, ale szczerze mówiąc, wersja przez niego przedstawiona bardzo przypadła mi do gustu. Autor po analizie materiałów źródłowych doszedł do wniosku, że Polska (Lechia) musiała w przeszłości być państwem z królem, wojami i systemem obronnym, ponieważ w innym przypadku zostałaby po prostu podbita. Rola Mieszka I zostaje przedstawiona w nieco innym niż na lekcji historii świetle, ale o tym przeczytacie w sięgając po lekturę. Przejdźmy do fabuły.

Książka w głównej mierze skupia się na Obcym, który trafił do osady, i jego relacjach z kobietami udzielającymi mu pomocy oraz innymi mieszkańcami. Przy okazji dostajemy bogaty opis zwyczajów panujących wśród Słowian, możemy przekonać się, jak wiele pogańskich wierzeń zostało przejętych przez chrześcijan (kto nie topił Marzanny na wiosnę, nie świecił gromnicy w czasie burzy?). Kilka razy zostałam mocno zaskoczona i wypisałam sobie na karteczce do sprawdzenia niektóre podane przez autora wierzenia z X wieku, które kultywowane są po dziś dzień. Codzienność Słowian stanowi barwne, ale mimo wszystko tło dla uczucia rodzącego się na kartach tej historii. Nie jestem wielką romantyczką, ale w tym przypadku dobrze się bawiłam czytając historię miłosną bohaterów. Duża w tym zasługa lekkiego pióra autora, sporej dawki humoru i nienachalności rodzącego się uczucia. Takie romanse mogę czytać.

Bohaterowie zostali nakreśleni dość nieskomplikowanie, zły charakter jest zły, a dobry człowiek zachowuje się tak, jak na dobrego człowieka przystało. Mogłoby to być wadą gdyby nie to, że w moim odczuciu zamysłem autora było przede wszystkim ukazanie czytelnikowi możliwości innego spojrzenia na naszą przeszłość, a nie tworzenie wybitnie złożonych psychologicznie postaci. Grunt, że każdy bohater ma swoje charakterystyczne cechy, więc nie zlewają się czytelnikowi w jedno, co biorąc pod uwagę ich imiona i tak byłoby trudne - Mściwoj, Rzepicha, Dobrawa... Akcja toczy się żwawo, dialogi nieraz doprowadziły mnie do śmiechu, a końcówka, choć przewidywalna, zostawiła mnie z uśmiechem na twarzy. Jest jeszcze jedna rzecz, na którą chciałabym zwrócić uwagę. Obcy został przyniesiony do domu wdowy z mocno rozłupaną głową. Jak myślicie, jak szybko wstał z posłania w pełni sprawny? W trakcie czytania byłam bardzo zadowolona, że autor przekonująco przedstawił proces zdrowienia bohatera. Zbyt często czytam o ludziach-nie-do-zajeżdżenia, by nie docenić faktu, że ktoś dał czas swojej postaci na dojście do siebie. 

Podsumowując, historia przedstawiona na kartach powieści daje pole do popisu dla wyobraźni. Czy faktycznie my Słowianie byliśmy przed przyjęciem chrześcijaństwa tak niezorganizowani, jak to mówi obecnie historia? A może to autora przy pisaniu książki trochę "poniosło"? Oceńcie sami. Przy okazji będziecie się świetnie bawić.

Za możliwość przeczytania historii Obcego dziękuję autorowi.