Krystyna Januszewska - Kołysanka

Przeszłość, zwłaszcza taka jak nasza, Polaków, pełna jest przeróżnych historii. Sami pewnie znamy niejedną rodzinną opowieść, która sięgając kilkudziesięciu lat wstecz, wciąż łączy kolejne pokolenia. Przeszłość kiedyś była teraźniejszością, kształtowała naszych przodków, którzy z kolei mieli wpływ na nas. Pamięć o ich przeżyciach pomaga więc w pewnym sensie zrozumieć nam samych siebie. Przeszłość żyje w kolejnych pokoleniach, ale nieutrwalona, nieusystematyzowana, nieprzekazana dalej, może zostać już na zawsze tylko rodzinną opowieścią, z roku na rok coraz bardziej ubogą w szczegóły. Krystyna Januszewska i jej krewni nie dali przepaść ich rodzinnej przeszłości. 

Kołysanka to drugi tom sagi rodzinnej, w którym poznajemy szczególnie blisko losy dwóch rodzin - Kuśmierczyków, którzy wyjechali z Kielecczyzny do kolonii Krymno na Kresach, oraz Grudów, rodziny przedwojennego oficera z Żółkwi. Tom drugi rozpoczyna się od roku 1926, kiedy to Jan i Wiktoria Kuśmierczykowie z trudem układają swoje życie na wciąż obcym dla nich Polesiu (historię dziadków autorki można poznać bliżej sięgając po pierwszy tom sagi Dziedzictwo. Jego znajomość nie jest niezbędna do lektury Kołysanki, ale wysoce wskazana). Towarzysząc bohaterom w ich codziennym trudzie na roli, budowaniu życia od nowa, będziemy to robić ze świadomością nieuchronności zbliżania się roku 1939, który przyniósł im wszystkim różne wersje tego samego koszmaru - wojny. Jak odmienne były losy rodzin oficera i chłopa - a może okaże się, że nieszczęście nie patrzy na status społeczny?

Jako że po Kołysankę sięgnęłam świeżo po lekturze Dziedzictwa, silnie związałam się z rodziną Kuśmierczyków i to ich losy leżały mi najbardziej na sercu w trakcie lektury. Byłam pełna podziwu dla ich hartu ducha, siły, z jaką podnosili się po kolejnych nieszczęściach i razach od losu. Zaczynając od ciężkiego losu chłopa, z którym wiązała się bieda, śmierć kolejnych dzieci, ale i ucisk ze strony kolejnych władz, kończąc na tragedii, która dla mnie jest nie do opisania - Krymno leżało między ukraińskimi wioskami... Do tego wszystkiego należy dołożyć okropieństwa II wojny światowej (a przecież Jan i Wiktoria przeżyli też pierwszą!), która rozdzieliła rodzinę, a każde z dzieci doświadczyło w trakcie tych strasznych lat rzeczy, o których nigdy nie zapomniało. Często czytając o różnych wojennych losach, rozbijamy się o statystykę - tyle a tyle ludzi przeżyło to i to. Często czytamy o obozach, o froncie, ogólnikowo o ciężkiej sytuacji ludzi żyjących w miastach czy wsiach, ale spojrzenie na to przez pryzmat jednej rodziny, wioski, społeczności uderza z dużo większą mocą niż największe liczby.

Post udostępniony przez Dorota Ka (@co.przeczytalam) Cze 28, 2018 o 9:20 PDT

Sięgając po ponad siedemset stron historii dotyczącej wielu osób i miejsc może powstać obawa, czy czytelnik odnajdzie się w tych rodzinnych korelacjach i wspomnieniach obcych sobie osób. Tak naprawdę z samego tekstu Kołysanki można odnieść wrażenie, że to czysta fikcja literacka, napisana porywająco, cudownie oddająca klimat minionych lat zobrazowany na okładce książki, opisująca także strach i bezradność ludzi, którzy pewnego dnia musieli stanąć w obliczu końca świata, jaki do tej pory znali, beletrystyka najwyższych lotów, ale nie żywa, realna historia. Ta przecież bardziej kojarzy się z suchymi faktami, relacjami osób, które niekoniecznie potrafią przelać myśli na papier. W przypadku tej sagi nie ma tego problemu. Te kilkaset stron sprawiło, że dla mnie bohaterowie stali się postaciami z krwi i kości, a świadomość, że to są prawdziwe wspomnienia ludzi, którzy w większości dopiero niedawno odeszli z tego świata, a niektórzy jeszcze wciąż żyją, jest jedyna w swoim rodzaju.

Ta saga rodzinna jest niezapomnianą podróżą w niedawną przeszłość, którą bohaterowie tej książki dzielili przecież także z naszymi krewnymi. Czytając o Kuśmierczykach czy Grudach pewnie niejednokrotnie trafimy na ślady opowieści z naszych rodzinnych domów. Kto wie, może lektura stanie się okazją do wspominek - tych gorszych, ale i lepszych chwil naszych dziadków. W końcu czas ucieka, niedługo nie będzie już z kim wspominać.

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka