Suzanne O'Sullivan - Wszystko jest w twojej głowie [recenzja]

Z tych nerwów aż mnie głowa rozbolała. Popatrz, jak drżą mi ręce. Uspokój się, cała się trzęsiesz! Zarumieniłaś się! - Wszyscy tego kiedyś doświadczyliśmy. Organizm każdego człowieka reaguje na stres, to powszechnie znany fakt, somatyzujemy wszyscy. Ale nie każdy z nas wie, do jakiego stopnia umysł potrafi przekuć stres w dolegliwość. Często nie jesteśmy świadomi, że zamiast drżenia rąk można dostać drgawek, paraliżu, stracić wzrok... Jak pisze autorka, możemy pomyśleć o dowolnej dolegliwości fizycznej i mieć niemal pewność, że gdzieś na świecie jest osoba, której mózg wyprodukował taki objaw. Dlaczego tak się dzieje?

Empatyczna lekarka przedstawia nam historię swoich siedmiu pacjentów, którzy cierpieli z powodu zaburzeń psychosomatycznych*, co oznacza, że ich ciężkie dolegliwości fizyczne nie miały przyczyn organicznych. To naprawdę wstrząsające, chwytające za serce opowieści o walce z chorobą, której przyczyn pacjenci doktor O'Sullivan szukali nieraz latami. Chorobą doszczętnie dezorganizującą życie ich i ich bliskich, wyniszczającą zarówno ciało, jak i duszę. Nie każdy pacjent słysząc z ust autorki diagnozę, był zadowolony. Ciężko im się dziwić.

Nawet co trzeci pacjent przychodzący do internisty cierpi z powodów niemających fizycznej przyczyny**. Nie wszystkie niewyjaśnione objawy mają związek z zaburzeniem psychosomatycznym, ale nie wszystkie również można przypisać przemijającym infekcjom czy chorobom niewykrywalnym za pomocą standardowych badań. Kto z nas chciałby usłyszeć, że objawy, których doświadczamy, mają źródło nie w jakimś niedziałającym narządzie, a właśnie w psychice? Kto byłby zadowolony przychodząc do neurologa po skierowanie na badanie, a dostając skierowanie do psychiatry? Łatwo w tym momencie zrozumieć, jak ciężkie dla chorego musi być zaakceptowanie, że wszystkie problemy zaczynają się w jego głowie i to tam należy szukać przyczyn problemu. Choroba nie jest przez to mniej realna, a ból czy niepełnosprawność urojone. Po pierwsze, cierpiącemu człowiekowi ciężko w taką diagnozę uwierzyć. Po drugie, ciężko w to uwierzyć jego bliskim. Po trzecie, jeszcze ciężej otoczeniu....

Przed lekturą miałam lekkie obawy, że medyczna terminologia utrudni mi czytanie, ale okazało się, że zupełnie niepotrzebnie. Nieuniknione fachowe terminy zostały jasno i w sposób zrozumiały dla laika wytłumaczone już na początku książki. W dalszej części poza przedstawieniem aktualnych metod diagnozowania zaburzeń psychosomatycznych, przeczytamy również o badaniach nad nimi w przeszłości oraz dowiemy się, że wielu rzeczy w tej dziedzinie ludzkość jeszcze nie wie. Ale to nie medycyna wysuwa się w tej pozycji na pierwszy plan i to nie o niej w zasadzie czytamy - bohaterem jest człowiek, a konkretnie ludzki umysł i to, co potrafi wyprodukować, by bronić nas przed smutkiem, stresem, niechcianymi myślami czy uczuciami. Zadziwiający jest fakt, że podświadomie wolimy cierpienie fizyczne od psychicznego, choćby miało się to objawić w tak drastycznej formie. Jeszcze bardziej zaskoczyło mnie to, że na takie "prezenty od własnego umysłu" nie jest narażona tylko wąska grupa ludzi, a całkiem wielu z nas.

 Dlaczego lekarze boją się stawiać diagnozę zaburzeń psychosomatycznych? Która płeć jest na nie narażona bardziej? Jak wyglądał rozwój badań nad nimi? Co trzeba zrobić, by pomóc pacjentom w zaakceptowaniu podłoża swojej choroby i tym samym w zwiększeniu szans na wyleczenie? Tego dowiecie się z opowieści o chorobach psychosomatycznych. Nawet jeśli macie sto procent pewności, że Was podobny problem nie dotyczy i nigdy nic podobnego się Wam nie przytrafi, to warto zainteresować się tym tytułem. Może ktoś w Waszym otoczeniu od dłuższego czasu szuka wyjaśnienia dla swojej dolegliwości. Może żyje w ciągłym stresie. Może przeżył coś traumatycznego i stara się "żyć dalej" nie szukając nigdzie pomocy. Takie historie mogą otworzyć oczy na z pozoru oczywistą prawdę - duszenie w sobie negatywnych emocji odbija się na naszym zdrowiu, i czasami nie kończy się tylko na bólu głowy.

*termin nieprecyzyjny, szerzej wyjaśniony w książce.
** strona 14.

Tłumaczenie Katarzyna Dudzik.

Za egzemplarz do recenzji dziękuję Wydawnictwu Uniwersytetu Jagiellońskiego.